Co musisz wiedzieć jako przedsiębiorca? 

Pierwszy kwartał nowego roku to czas, kiedy przedsiębiorcy mają wiele zobowiązań względem spraw dotyczących ochrony środowiska, a tym samym specjaliści świadczący usługi w tym zakresie mają pełne ręce pracy przy sporządzeniu niezbędnych wyliczeń i dokumentów. Poniżej przedstawiamy, jakich m.in. rozliczeń dotyczy ten okres i jakie formalności należy spełnić.

Z ostatnim dniem lutego 2024 r. upływa termin składania raportów do bazy Krajowego Ośrodka Bilansowania i Zarządzania Emisjami (KOBiZE). Raporty te są obowiązkowe dla działalności, które w efekcie swoich czynności zawodowych powodują emisje do powietrza gazów cieplarnianych i innych substancji.

Wystarczy, że w firmie eksploatowane są samochody służbowe lub korzysta się z klimatyzacji, aby na przedsiębiorcy spoczywał obowiązek naliczenia opłaty środowiskowej i złożenia odpowiedniego sprawozdania do marszałka województwa oraz KOBiZE. Dotyczy to również podmiotów nieprowadzących działalności gospodarczej, takich jak szkoły, fundacje, urzędy gmin, szpitale czy nawet wspólnoty mieszkaniowe.

Raport do bazy KOBiZE składa się z trzech sprawozdań, mianowicie sprawozdania:

• dla miejsc korzystania ze środowiska (MKzŚ), o ile podmiot takie ma,
• z eksploatacji urządzeń – to część raportu, w której należy wykazać eksploatowane urządzenia niestacjonarne (w tym środki transportu),
• z przedsięwzięć inwestycyjnych – jest to część nieobowiązkowa, w której należy wykazać planowane lub realizowane w roku sprawozdawczym przedsięwzięcia inwestycyjne skutkujące zmianą emisji (jeżeli podmiot nie planował czy nie realizował takich inwestycji, sprawozdanie to można pominąć).

Raport do bazy KOBiZE uwzględnia:

• miejsce, gdzie prowadzona jest działalność powodująca emisje,
• urządzenia, których użytkowanie powoduje emisje,
• wielkość emisji,
• wielkości produkcji oraz charakterystykę surowców i paliw towarzyszących emisjom,
• środki techniczne mające na celu ograniczanie lub zapobieganie emisji,
• posiadane pozwolenia i zezwolenia związane z emisją gazów lub pyłów do powietrza,
• odstępstwa od dopuszczalnych norm emisji.

Przygotowując się do sporządzenia corocznego raportu do bazy KOBiZE należy przede wszystkim zwrócić szczególną uwagę, aby wprowadzane dane emisyjne były spójne z prowadzonymi przez przedsiębiorstwo innymi rodzajami sprawozdawczości, w tym dotyczącymi opłat za korzystanie ze środowiska, a także sprawozdaniami do Głównego Urzędu Statystycznego oraz Krajowego Rejestru Uwalniania i Transferu Zanieczyszczeń.

Ponadto, aby prawidłowo sporządzić raport do bazy KOBiZE potrzebnych jest wiele informacji, często bardzo szczegółowych, jak na przykład współrzędne geograficzne zakładu pracy i emitorów, wysokość emitorów, średnica, prędkość gazów odlotowych, data oddania instalacji do użytkowania itp. W raporcie do bazy KOBiZE dane te muszą być wprowadzone odrębnie dla każdego zakładu pracy. Nie obowiązuje tu podział na województwa. Między innymi z tego powodu wypełnienie wspomnianego raportu jest zdecydowanie bardziej pracochłonne niż wypełnienie sprawozdania do urzędu marszałkowskiego.

Poprawnie sporządzony raport do bazy KOBiZE, który uwzględnia wszystkie źródła emisji, może stanowić w przyszłości podstawę do obliczenia śladu węglowego, czyli całkowitej sumy emisji gazów cieplarnianych wytwarzanych bezpośrednio lub pośrednio przez organizację, produkt lub usługę.

Obowiązkiem wielu przedsiębiorców jest uiszczanie corocznej opłaty za wpis do Bazy Danych
o Produktach i Opakowaniach oraz o Gospodarce Odpadami (BDO). Opłata ta dotyczy tych, którzy wprowadzają z terenu Unii Europejskiej lub spoza niej do Polski bądź wytwarzają w kraju niektóre wyroby czy produkty.

Wysokość należności rocznej za wpis do BDO wynosi 100 zł dla mikroprzedsiębiorców i 300 zł dla pozostałych przedsiębiorców. Należy przy tym pamiętać, że przedsiębiorca wnosi tylko jedną opłatę, niezależnie od tego, z ilu tytułów ma wpis. W 2024 r., ze względu na rok przestępny, termin upływa 29 lutego. Opłatę wnosi się na konto urzędu marszałkowskiego właściwego dla siedziby firmy lub miejsca zamieszkania jej właściciela w przypadku jednoosobowej działalności gospodarczej.

Roczne sprawozdanie do BDO

BDO jest jednym z kluczowych elementów w polskim prawie środowiskowym, mającym na celu usprawnienie procesu gospodarowania odpadami. Przepisy jasno określają, że jednym
z obowiązków, jaki BDO nakłada na przedsiębiorców, jest roczne sprawozdanie do BDO.

Tu również obowiązuje konkretny termin na złożenie sprawozdania do BDO za rok 2023. Jest to dn. 15 marca 2024 r.

Roczne sprawozdanie do BDO obowiązuje:

• wytwórców, którzy są zobowiązani do prowadzenia ewidencji odpadów,
• jednostki prowadzące działalność polegającą na gospodarowaniu odpadami, z wyłączeniem prowadzącego odbieranie odpadów komunalnych, w zakresie zbierania i (lub) przetwarzania odpadów,
• podmioty, które prowadzą działalność polegającą na wydobywaniu odpadów z ich składowiska lub zwałowiska.

Sprawozdanie do BDO za rok 2023 zawiera łącznie 13 działów i 31 tabel, które należy wypełnić danymi na podstawie ewidencji odpadów prowadzonej w poprzednim roku kalendarzowym.

Ponadto, niezależnie od tego, czy w poprzednim roku kalendarzowym były wystawiane karty przekazania odpadów (KPO), w bieżącym roku należy złożyć sprawozdanie do BDO za rok 2023, ponieważ o obowiązku złożenia go nie decyduje fakt wystawienia KPO, ale wytworzenia owych odpadów w danym roku kalendarzowym.

Należy również pamiętać, że dane wprowadzane do sprawozdania do BDO muszą być identyczne jak w prowadzonej na bieżąco ewidencji odpadów w BDO.

Sporządzane dla naszych Klientów sprawozdania do BDO zawierają dane identyfikujące podmiot (numer rejestrowy, imię i nazwisko lub nazwę podmiotu oraz adres zamieszkania lub siedziby, numer identyfikacji podatkowej, czyli NIP, o ile został nadany). W zależności o tego, do jakiej kategorii przedsiębiorcy objętego obowiązkiem sprawozdawczym należy nasz Klient lub jakie odpady wprowadza do obrotu, określone sprawozdanie będzie zawierało inny zestaw szczegółowych informacji. Do BDO logujemy się dzięki uprawnieniom nadanym przez naszych Klientów.

Konsekwencją niedopełnienia obowiązku sprawozdawczego są kary finansowe, które mogą sięgać nawet 5000 zł. Brak sprawozdania może dodatkowo skutkować przeprowadzeniem kontroli przez odpowiednie organy, co może prowadzić do dalszych konsekwencji prawnych.

Dobra wiadomość jest taka, że możliwe jest dokonanie korekty sprawozdania w BDO i to niezależnie czy ma ono w nim status „Złożone” lub „Zatwierdzone”. W większości przypadków korekta sprawozdania w BDO nie pociąga za sobą żadnych negatywnych skutków. Kary finansowe przewidziane są za niezłożenie w terminie sprawozdania do BDO, a nie za korektę błędów. Korekta sprawozdania w BDO może być wykonana z własnej woli podmiotu lub na wezwanie urzędu marszałkowskiego.

Ostatnia ważna data to 31 marca 2024 r. – to ostateczny termin na uiszczenie przez przedsiębiorców opłaty za korzystnie ze środowiska.

Jest to obowiązek coroczny i podmiot korzystający ze środowiska samodzielnie nalicza wysokość opłat. Konieczne jest w tym celu wyliczenie wielkości wprowadzonego ładunku zanieczyszczeń. Opłata stanowi iloczyn wielkości wprowadzonego ładunku i obowiązującej w danym roku stawki jednostkowej. Należy pamiętać, że opłaty te są zobowiązaniem podatkowym, dlatego jeżeli nie zostaną przekazane w terminie, urząd przymusowo ściągnie te należności. Wówczas trzeba się liczyć z tym, że oprócz podstawowej należności zostaną również ściągnięte odsetki za zwłokę.

Opłata za korzystanie ze środowiska dotyczy przede wszystkim podmiotów, których działalność wiąże się nawet w niewielkim stopniu z ingerencją w środowisku i które wykazują:

• wprowadzanie gazów i pyłów do powietrza (np. emisja spalin samochodów, kotłów i pieców
  o określonej mocy),
• składowanie odpadów.

Wyliczone wysokości opłat oraz wykaz, który zawiera informacje i dane o zakresie korzystania ze środowiska należy złożyć do marszałka województwa właściwego ze względu na miejsce korzystania ze środowiska. Można to zrobić osobiście w urzędzie w postaci papierowej lub elektronicznie. Należną opłatę uiszcza się na rachunek odpowiedniego urzędu marszałkowskiego. Natomiast opłaty za wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza, wynikające z eksploatacji niestacjonarnych urządzeń technicznych, wpłaca się na rachunek urzędu marszałkowskiego właściwego ze względu na miejsce rejestracji firmy.

Dobra wiadomość jest taka, że jeżeli w danym przedsiębiorstwie wyliczona roczna opłata dla jednego rodzaju korzystania ze środowiska (np. wprowadzania gazów lub pyłów do powietrza) nie przekracza 800 zł, to dany podmiot jest zwolniony z owej opłaty. Nie zwalnia go to jednak
z obowiązku złożenia rocznego wykazu. Zwolnienie ze składania wykazów i informacji jest dopiero wtedy, gdy wyliczona roczna opłata dla jednego rodzaju korzystania ze środowiska nie przekracza 100 zł.